‘Welke vraag durf jij niet te stellen?’

‘Ik kan hem toch niet vragen of hij nog wel in dit team wil werken?’
‘Ik kan haar toch niet vragen of ze er wel eens aan denkt om een eind aan haar leven te maken?’
‘Ik kan haar toch niet te vragen hoe het met haar gaat? Ze is ongeneeslijk ziek, dus het gaat gewoon slecht met haar’
‘Ik kan toch niet aan mijn chef vragen of hij nog wel vertrouwen in mij heeft?’

Of je nu leidinggevende, moeder, docent, medewerker, buurvrouw of partner bent… Vrijwel iedereen heeft wel een of meerdere vragen die hij of zij niet durft te stellen.

Waarom durven we bepaalde vragen niet te stellen? Vaak wordt als reden gegeven dat we de ander niet willen kwetsen, of beledigen en willen sparen.Meestal zegt het echter weinig over de ander en alles over onszelf; we zijn bang voor het antwoord omdat we daarmee mogelijk zelf ‘geraakt’ worden. Niet geraakt door de ander, maar geraakt in onze eigen cognities, overtuigingen, emoties en identiteit. Vaak ligt hier een oud verdriet/gemis aan ten grondslag.En vaak zijn juist deze vragen die je niet durft te stellen de sleutel tot een echte dialoog, tot echte verbinding. Daarvoor is het nodig om jezelf te kennen en je af te vragen waarin je wordt geraakt. Dat vergt moed.

In (team)coaching laat ik mensen ervaren dat het ‘afpellen’ van de vraag leidt tot zelfinzicht en… tot het durven stellen van die ene lastige vraag. Als voorbeeld zal ik de eerste vraag afpellen. Dit is namelijk een vraag die ik zelf lastig vond om te stellen toen ik nog leidinggevende was: ‘Ik kan hem toch niet vragen of hij nog wel in dit team wil werken?’.

Mijn cognitie: de medewerker kan volgens mij de werkdruk niet aan. Het tempo in ons team ligt hoog en er zijn veel veranderingen die elkaar snel opvolgen. Hij is volgens mij niet gelukkig in dit team.
Mijn overtuiging: ik heb gefaald als leidinggevende wanneer ik niet iedereen ‘aan boord’ kan houden; dan doe ik iets niet goed. Het is mijn verantwoordelijkheid dat iedereen een prettige werkomgeving heeft en iedereen er bij kan blijven horen.
Mijn emotie: als men mij ziet als slecht leidinggevende, dan hoor ik er niet meer bij, dan word ik afgewezen. Als ik word afgewezen voel ik me eenzaam.
Mijn identiteit: ik maak onderdeel uit van dit bedrijf en nog specifieker: van dit team en hij ook. Mijn werk is een belangrijk deel van mijn identiteit. Voor hem zal dat ook zo zijn.

Dit opschrijven of hardop uitspreken maakt dat al grotendeels duidelijk wordt door welke overtuigingen je geremd wordt, of zoals George Kohlrieser zegt: waar je door gegijzeld wordt. Zoals ik al schreef leidt een oud verdriet of gemis vaak tot dit soort overtuigingen. Jakob van Wielink stelde mij ooit de vraag: ‘Door welk verlies was jij de leidinggevende geworden die je toen was’. Voor mij was het antwoord duidelijk – en pijnlijk. Op mijn 13e kwam mijn vader te overlijden. Op dat moment had ik mij voorgenomen dat ik niemand tot last zou zijn (iedereen had het al moeilijk genoeg), dat ik mijzelf wel zou redden en dat ik er voor zou zorgen dat iedereen het naar zijn zin zou hebben en gelukkig zou zijn. Deze instelling heeft mij veel gebracht, het heeft mij gemaakt tot de persoon die ik nu ben… maar uiteindelijk heeft het me ook veel gekost, heb ik mezelf te hoge eisen opgelegd die ik niet vol kon houden.

Nu ik me niet meer laat gijzelen door deze overtuiging (of het in ieder geval herken wanneer het gebeurt) durf ik moeilijke vragen te stellen en durf ik anderen te begeleiden om dit ook bij zichzelf of in een team te herkennen, af te pellen en… de vragen te stellen die gesteld moeten worden. En dan ontstaat de dialoog, dan ontstaat de verbinding, dan ontstaat een grotere werkelijkheid en dan ontstaat wederzijds begrip. En wat leidt dit tot prachtige gesprekken, mooie inzichten en groei…voor alle gesprekspartners.

De andere 3 vragen zijn voorbeelden van die ik tijdens mijn (team)coaching gesprekken met cliënten of deelnemers heb mogen afpellen.
Welke cognitie, overtuigingen, emoties en welke identiteit (en ideeën over deze identiteit) raken jou in deze vragen.
Door welk verlies ben JIJ de leidinggevende/docent/coach/partner etc. geworden die je bent.
Welke vraag durf jij niet te stellen? Het vergt moed en zelfinzicht, maar: pel hem af en stel hem!